Demansa yol açabilecek çok sayıda değişik hastalıklar, patolojik süreçler vardır. Alzheimer hastalığı demans sebeplerinden sadece birisidir. Ama ileri yaş grubunda görülen demans sendromlarının en sık görülen biçimi olduğu için birçokları tarafından yanlış da olsa demans (Alzheimer) hastalığı gibi algılanmaktadır.
Demans türü olup yaygın bir şekilde görülen hastalık 65 üstünde yoğun olmakla birlikte gençlerde de ortaya çıkması sıkça karşılaşılan bir durumdur. Yaşlılara has bir hastalık gibi görülse de gençlere de sirayet eden bir hastalık olan Alzheimer, ilerleyici bir hastalıktır. Yaş ilerledikçe belirtileri daha da net bir durum alan hastalık, bunama hafıza kaybı gibi bilişsel alanda zayıflamaya yol açmaktadır. Rahatsızlığın ileri boyutlara varması yıllar alabilir.
Alzheimer hastalığı 1907’de Dr Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır.
İlk aşamalarda ufak unutmalarla ortaya çıkar ve zamanla hasta tek başına hayatını ikame edemeyecek duruma gelebilmektedir. En son yaşadıklarını unutmayla başlayıp çevresindeki insanları tanımakta zorluk veya tanıyamama gibi noktalara gelebilen hastalık çoğu insanı endişelendiren bir durumdur.
Alzheimer hastalığı insan beynini etkileyen, ilerleyici ve malesef tedavisi olmayan bir hastalıktır.
Alzheimer Hastalığın Seyri
Hastalığın ilerleyen evrelerinde diğer beyin yapıları da etkilendiği için hastalık belirtileri ağırlaşmaktadır. Bazı hastalarda sağ beyin, bazı hastalarda sol beyin daha ön planda hastalıktan etkilenebildiği için belirtilerde hastalar arası değişkenlik gözlenebilmektedir.
Hemen hemen her Alzheimer hastası muhtemelen sadece bellek bozukluğunun olduğu ve tanı kriterlerine göre Alzheimer hastalığı denilemiyen bir erken klinik evreden geçmektedir. Şu anda Alzheimer hastalığı ile ilgili araştırmaların en yoğun odaklandığı evre işte bu evredir. Bir grup araştırmacının Hafif Bilişsel Bozukluk (Mild Cognitive Impairment) adını verdikleri bu evre Alzheimer hastalığında sebebe yönelik tedavi arayışlarının ve hastalık mekanizmalarına yönelik soruların en önemli hedefidir. Hastalığın birinci klinik evresi olarak adlandırılabilecek bu amnestik evreye hakim olan tablo başlıca yakın bellek, özellikle de olaya ilişkin bellek bozukluğudur. Yakın geçmişte yaşanan bir olayın hatırlanmaması bu mekanizma ile gerçekleşmektedir. Yıllar boyu sürebilecek olan bu dönem başlangıçta günlük yaşamı etkilemeyebilir, hekimler için de bu dönemde bir kişiyi değerlendirip tanı koyabilmek ancak ayrıntılı bir klinik değerlendirme, nöropsikolojik testler ve zaman içinde izleme ile mümkün olur.
İkinci evreye ulaşıldığında artık bir demansiyel sendrom tanısını koymayı mümkün kılacak bir tablo yerleşmiştir: bellek bozukluğunun yanı sıra dikkat, dil ve/veya görsel mekansal işlevlerdeki bozukluk tabloya eklenmiştir. Tüm bu bozukluklar günlük yaşamı etkiler hale gelmeye başlamıştır. Bu evrede bağımsız yaşam sürmek iyice imkansız hale gelmiştir. Bazı kişilerde davranışsal değişiklikler ve kişilik değişiklikleri de görülebilir. Giderek günlük yaşama ilişkin temel konularda sorunlar başlar ve hasta yakınlarından/bakıcılarından destek almak zorunda kalır. Temel beslenme, hijyen, giyinme, korunma, fiziksel güvenlik, sosyal etkinlikler ve mali konularda tam bir destek gereksinimi vardır. Hastalık ilerledikçe fiziksel hareketlilikte olduğu gibi temel bedensel gereksinimlerde de kontrol zayıflaması olur. Bu dönemde idrar kaçırma gibi sorunlar başlayabilir.
Sözel iletişim iyice sınırlı hale gelebilir ya dil iyice bozulmakta ya da içerik fakirleşmektedir. Fiziksel güçlüklerin artışı ile düşmeler başgösterebilir ve giderek tekerlekli sandalyeye bağlılık ve yatalak olma dönemine geçilebilir.
Bu dönemde giderek yutma güçlüğü olabilir. Burada hastanın beslenme bozukluğu sonucu kısır bir döngüye girerek hızla kötüleşmesinin önüne geçmek gerekir.
Bazı hastaların yakınları yutma güçlüğü başladığı zaman beslenme desteklerine başvurulmasını istemektedirler. Bunlardan birisi mideden direk besleme yöntemi olan PEG’dir. Bu dönemde hastalar yatalak hale geldiği için adeta yeni doğmuş bir bebek gibi bakılmaları gereklidir. Yatak yaraları açılması riski yüksektir. Bunun için en az bir kişinin hastanın bakımı ile meşgul olup bu tür komplikasyonlardan hastayı koruması gereklidir. Yaşamsal düzenlemeler bölümünde okuyacağınız gibi tüm düzen hastanın her hastalık evresinde değişen ihtiyaçlarına göre kurulmalıdır.
