Devletler ve şirketler ihtiyaç duydukları fonlara çeşitli şekillerde borçlanarak ulaşmaktadır.Bu anlamda tahvil ve bono da çok önemli borçlanma araçları olarak bilinmektedir. Devlet tarafından ihraç edilen tahvil bonolar ‘’Devlet iç borçlanma senedi’’ ya da DİBS olarak adlandırılmaktadır. Bu yazımızda bono ile beraber tahvil nedir sorusuna yanıt bulabilirsiniz.
Tahvil
1 yıldan uzun vadeli borçlanma senetleri için kullanılan bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Şirketler ya da devletler tahvil karşılığında, sahibinden uzun vadeli olarak borç temin etmiş olurlar. Tahvil sahibi, yeni tahvili elinde bulunduran yatırımcı ise devlet ya da şirketin alacaklısı konumuna gelmektedir. Tahvil ihraç eden taraf vade sonunda bu tahvil sahibine senedin karşılığı olarak, yani borç karşılığında taahhüt edilen faizi de ödemekle yükümlü olmaktadır.
Şirketlerin ihraç ettikleri tahviller, ‘’özel sektör’’ ve ‘’devlet tahvili’’ olarak adlandırılmaktadır. Devletin bütçe açıklarını kapatmak için uyguladıkları bu borçlanma yöntemi de oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde devlet tahlilleri Hazine Müsteşarlığı tarafından ‘’hazine ihalesi’’ olarak adlandırılan ihaleler yoluyla ya da halka arz edilen yöntemlerle ihraç edilmektedir ve Merkez Bankası tarafından satılmaktadır.
Devlet Tahvillerinin Özellikleri
- 1 yıldan uzun vadeli olarak düzenlenmektedir.
- Vade sonuna kadar beklenildiği zaman, faizi tahsil etme garantisi bulunmaktadır.
- Likittir, değişken faizli olarak, kuponlu ya da kuponsuz olmak üzere çeşitleri de bulunmaktadır.
- Döviz ya da TL cinsinden olabilmektedir.
- Gerçek kişilerin faiz gelirleri beyan edilmez, %10 stopaja tabi tutulmaktadır.
Tahvil yatırımcıları açısından düşük risk içermektedir. Bu yatırım aracı özellikle devlet garantisi taşıdığından dolayı risksiz sayılabilmektedir. Özel sektör tahvillerinin ise vade sorununda tahvili ihraç eden şirketin ödeme riskini içerdiği bilinmektedir.
Devlet tahvilleri, iç borçlanma yöntemi dışında dış piyasalardan borçlanma aracı olarak da kullanabilir. Euro ya da Usd cinsinden de işlem yapılabilmektedir.
Bono Nedir?
Bono da tahvile benzer bir yapıya sahiptir. Devletin iç borçlanma senedi olarak bilinen bono ile tahvil arasındaki fark; bono 1 yıldan kısa vadeler için kullanılmaktadır. Kuponsuz uygulanabilen hazine bonolarının iskontolu olarak ihraç edilmesi de ayrı bir özelliğidir.
Tahvil ile aynı olarak bono da düşük riskli yatırım araçlarıdır diyebiliriz. Vade sonunda anapara ve faiz tahsilatı gerçekleşmektedir. Yatırımcının isteği doğrultusunda vade sonunu beklemeden işlemler yapılabilir.
Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan bir yıldan kısa vadeli olan bu ihraçlar yine Hazine Bonosu adı altında işlem görebilmektedir.
Nasıl Hesaplanır?
Bileşik faiz oranı girilmişse, girilen faiz oranı önce basit faize dönüştürülmelidir. Daha sonra elde edilen basit faiz oranıyla anaparanın belirtine gün sayısı süresince getirisi ise aşağıdaki formüle göre hesaplanmaktadır.
Bono Getirisi = (Ana Para / 100) x (Basit Faiz / 365) x Gün Sayısı
Yine hatırlatacak olursak bono, vadesi bir yılda kısa olarak kurularca belirlenmiş olan vadenin sonunda belirli bir bedelin ödemesinin taahhüt edilmesiyle ortaya çıkan menkul kıymetlerdir. Hazine bonosu üzerinde belirlenmiş olan normal bir değer bulunmaktadır ve iskonto usulü ile ihalelerde satışı yapılabilmektedir. En güvenli yatırım aracı olarak kabul edilir çünkü devlete dayalıdır. Bu anlamda ise hazine bonolarını diğer yatırım araçlarına göre daha çok kâr oranı bulunmaktadır.
Piyasada bono ve tahvil talebi arttığı sürece kâğıtların fiyatları da yükselmektedir ve buna bağlı olarak faiz de düşmektedir. Talebin azalması durumunda ise tam tersi durumla karşılaşılır. Bu kâğıtlarda faizler, kâğıtlar alındığı günden itibaren işlenmeye başlamaktadır. Satın alınan hazine bonosu vadesinden önce satılmak istenirse, bunu o gün ki piyasa değeri üzerinden yapabiliyorsunuz. Vade beklenirse anapara ve faiz tam olarak alınabilmektedir. Piyasada faiz oranı düşüyorsa bononun da değeri yükselecektir. Bu durumda önemli bir kayıp yaşamadan anapara kurtulabilir. Faizlerin yükseldiği dönemlerde ise bononun değeri düşmektedir.
Bono ihalelerine bireysel olarak da katılabilirsiniz. Bu işlemi yapabilmek için herhangi bir merkez bankası şubesine gitmeniz ve ihaleye girme başvurusunda bulunmanız yeterli olacaktır. Bu kâğıtlar için en uygun dönem, devlet giderinin gelirinden fazla olduğu dönemle olduğu bilinir. Yani uzun vadeli borçlanmaya gidemediği dönemlerdir. Bu zamanlarda hazine bonosu banka faizinden daha fazla getiri sağlayacağı için tercih ediliyor. Hazine bonolarının vadesi 3, 6 ve 9 ay olabilmektedir. Kamuya ait menkul kıymetler olarak da adlandırılır. Bu kâğıtlarda devlet harcamaları için yurt içinden borç para toplanmaktadır. Para piyasalarında güvencesi en yüksek olan kâğıtlar olarak bilinmektedir.
Yorum Yok